Od 2024 r. liczba przestępstw motywowanych uprzedzeniami wzrosła o 41 proc.

Policja zwróciła uwagę, że w polskim systemie prawnym nie funkcjonuje definicja przestępstwa z nienawiści, ale w praktyce organy ścigania posiłkują się terminem używanym przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) – Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE).

Instytucja ta zdefiniowała przestępstwa z nienawiści jako każde przestępstwo natury kryminalnej, wymierzone w ludzi i ich mienie, w wyniku którego ofiara jest dobierana na podstawie cech charakterystycznych, takich jak rasa, narodowość lub pochodzenie etniczne, język, kolor skóry, religia, płeć, wiek, niepełnosprawność fizyczna lub psychiczna, orientacja seksualna lub inne podobne cechy.

Przestępstwo na tle nienawiści wyróżnia się tym, że sprawca popełnia je kierując się konkretną motywacją - uprzedzeniem. Policja podkreśliła, że przestępstwa z nienawiści są przejawem dyskryminacji i naruszeniem podstawowych praw człowieka.

Według danych zgromadzonych przez policję w okresie od 1 stycznia do 31 lipca 2025 r. odnotowano 543 stwierdzonych przestępstw motywowanych uprzedzeniami, czyli o 159 więcej niż w analogicznym okresie w 2024 r., gdzie było ich 384. Jest to wzrost o 41 proc.

W komunikacie śledczy przypomnieli, że w polskim prawie karnym mowa nienawiści i hejt nie są bezpośrednio penalizowane, niemniej tego typu zachowania mogą wyczerpywać znamiona przestępstw zniesławienia (art. 212 k.k.) lub znieważenia innej osoby (art. 216 k.k.).

Policja zaznaczyła, że w tych czynach istotna jest motywacja sprawcy, która musi ujawnić się przed lub w trakcie popełniania przestępstwa. Powinna ona wskazywać na fakt, że sprawca „wybrał” swoją ofiarę kierując się cechami chronionymi. Są to podstawowe lub rdzenne cechy wspólne dla danej grupy społecznej, czyli rasa, religia, pochodzenie etniczne, język, orientacja seksualna lub tożsamość płciowa.

Niezwykle ważne jest - jak podkreśliła - aby na etapie postępowania przygotowawczego ustalić i udokumentować, że sprawca, uzewnętrzniał swój negatywny stosunek do określonej grupy osób, z której wywodzi się pokrzywdzony lub przypuszczał, że jest z nią związany.

Policja przypomina ponadto, że 16 kwietnia 2022 r. weszła w życie ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego wprowadzająca liczne sankcje. W jednym z artykułów ustawy wprowadzono odpowiedzialność karną za stosowanie, używanie lub propagowanie symboli lub nazw wspierających agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, przy czym przestępstwo to, zagrożone jest grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Policja wskazała, że od 1 stycznia 2015 r. wprowadzono monitoring przestępstw z nienawiści. W tym celu ustanowiony został koordynator krajowy, a w komendach wojewódzkich i stołecznej policji powołani są koordynatorzy wojewódzcy, którzy monitorują postępowania przygotowawcze w zakresie przestępstw motywowanych uprzedzeniami. Gromadzone przez nich dane poddawane są analizie i wykorzystywane m.in. do rozpoznawania skali zjawiska, sposobów działania sprawców oraz do określenia potrzeb szkoleniowych funkcjonariuszy. Ponadto postępowania te znajdują się pod ścisłym nadzorem prokuratury.(PAP)

kkr/ jann/